Иктисодиетда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ахамяти ва роли.

Бизнинг мамлакатимизда хорижий мамлакатлар тажрибасига суянган холда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришга давлат томонидан катта эътибор берилмокда. Бунга 1995 йилнинг 21 декабрида Олий мажлис томонидан кабул килинган “Кичик ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришни рагбатлантириш тугрисида” ги Узбекистон Республикаси Конунини мисол килиб курсатса булади. Эркин ракобатга тобора кенг имкон яратиш, турли мулкчилик шаклларидаги бозор субъектлари уртасида буладиган иктисодий - хукукий муносабатларни жахон андозалари даражасида ташкил этиш борасида ушбу конун мухим ахамият касб этади.

Мазкур конуннинг 2- моддасида кичик ва хусусий тадбиркорлик субъектларининг микеси аник белгилаб берилган. Жумладан, саноат ва курилишда - 50 кишигача, кишлок хужалиги ва ишлаб чикаришнинг бошка сохаларида - 25 кишигача, фан ва илмий хизмат курсатиш сохаларида -10 кишигача, чакана савдода - 5 кишигача булган корхоналар кичик ва хусусий тадбиркорлик доирасидаги корхоналар булиб хисобланади.

Узбекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг туман-шахар саноат комбинатларини ташкил килиш хакидаги карорини 90 -йиллардаги энг кучли ва самарали карорлардан бири деб хисоблаш мумкин. Бунинг устига уларга давлат-кооператив статуси берилган. 1990 йилда кабул килинган бундай гайри табиий карор корхоналарга ижобий ташаббускорларини амалга оширишда кулларини ечишга имкон берди.

Вактнинг киска даври ичида Узбекистоннинг барча туманларида хусусий ва давлат мулки асосида деярли 200 туман саноат комбинатлари ташкил килинди. Улар учун белгиланган соликлар ва бюджет туловлари буйича имтиезлар, бинолар ва иншоатларни уларга бепул берилиши уларнинг купчилигига тез оекка туришга ва мустахкам хужаликлар яратишга имкон берди.

ТШСК лари учта ягона вазифани тез суръатларда хал килдилар:

1) Ижтимоий - жамоа ишлаб чикаришида банд булмаган куп сонли кишиларни, шу жумладан куп болалик оналар ва ешларни ишчи уринлар билан таъминлаш.

2) Сиесий - кишлок жойларда миллий ишчи сифини яратиш.

3) Иктисодий - халк истеъмоли товарларини ишлаб чикаришни кескин ошириш ва товар камеблигини кискартириш.

Республика учун уруш ва мехнат ногиронларини, куп болалик аелларни, ишлаб чикаришда ишлаш имкониятига эга булмаган уй бекаларини ишга жойлаштириш мухим ижтимоий-иктисодий ахамиятга эга. Уларни ишга жойлаштириш учун мехнатнинг уйда ишлаш шакли ташкил килинган. Уйда ишловчилар учун корхоналар уларнинг уйларига хом-аше, материаллар ва ярим фабрикатларни етказиб берадилар, улар ишлаб чикарган махсулотлар эса корхоналар омборларига топширилади. Уйда ишловчиларнинг сони йилдан йилга ошмокда. 1995 йилда уларнинг сони 35 мингдан ошиб кетди.

Республикада якка тартибдаги иш фаолияти борган сари кенг ейилмокда. Соддалаштирилган руйхатга олиш ва бухгалтерия хисоби тизимлари уларнинг афзалликларидир. У патентни харид килиш ва солик идораларида руйхатдан утишдан иборатдир. Натижада, 1995 йилда республикада бундай шаклдаги мустакил бизнес билан 220 мингдан ортик киши шугулланмокда.

Савдо, маиший хизмат, махаллий саноат, ижтимоий сохалар корхоналарини давлатникидан хусусийга айлантириш жараени анча кийин утди.

Бу ерда аввал хусусийлаштириш йириклаштирилган ишлаб чикариш булинмалари буйича бажарилди, уларнинг заминида очик турдаги хиссадорлик жамиятлари тузилди.

Перейти на страницу: 1 2 3